Najważniejszymi prawami ucznia są:
- prawo do bezpłatnej i powszechnej nauki;
- prawo do zapoznania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami;
- prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;
- prawo do zapewnienia przez szkołę warunków do rozwoju, przygotowania uczniów do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, sprawiedliwości i wolności;
- prawo do organizacji życia szkolnego umożliwiającego zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań;
- prawo do redagowania i wydawania gazetki szkolnej;
- prawo do organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi;
- prawo wyboru nauczyciela pełniącego funkcję opiekuna samorządu uczniowskiego;
- prawo do informacji o sposobie sprawdzania osiągnięć edukacyjnych;
- prawo do informacji o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych;
- prawo do informacji o warunkach i sposobie oraz kryteriach oceniania zachowania;
- prawo do informacji o warunkach i trybie podniesienia proponowanej oceny;
- prawo zgłoszenia zastrzeżeń do dyrektora szkoły, jeśli uczniowie i ich rodzice uznają, że ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub roczna ocena klasyfikacyjna zachowania została ustalona niezgodnie z przepisami prawa;
- prawo do tworzenia samorządu uczniowskiego;
- prawo do zawarcia w statucie szkoły zagadnień dotyczących bezpieczeństwa uczniów, katalogu nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz trybu odwołania się od kar;
- prawo do pomocy materialnej (uczniowie zdolni, uczniowie w trudnej sytuacji materialnej), m.in.: stypendium szkolne, za wyniki w nauce, stypendium MEN, stypendium PRM, zasiłek szkolny;
- prawo do skorzystania z dobrowolnej i bezpłatnej pomocy pedagogiczno-psychologicznej, w tym: rozpoznanie indywidualnych potrzeb uczniów, określenie przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych, wspieranie uczniów z wybitnymi uzdolnieniami;
- prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków nauki;
- prawo do nauki w warunkach umożliwiających podtrzymywanie i rozwój tożsamości narodowej, własnej kultury, historii i języka;
- prawo do powołania w szkole Rzecznika Praw Ucznia jako mediatora w konfliktach między uczniami a nauczycielami.
Najważniejszymi obowiązkami ucznia są:
- obowiązek szkolny od 7. roku życia i nie dłużej niż do ukończenia 18 lat (na wniosek rodziców dziecko, które kończy 6 lat może rozpocząć naukę w klasie pierwszej);
- obowiązek nauki do 18. roku życia;
- uczęszczanie na zajęcia edukacyjne, bycie przygotowanym do zajęć (niespóźnianie się na lekcje, terminowe usprawiedliwianie nieobecności, aktywny udział w zajęciach);
- estetyczny ubiór i powierzchowność;
- godne reprezentowanie szkoły (udział w olimpiadach, konkursach, zawodach sportowych, odpowiednie zachowanie się poza szkołą);
- dbałość o mienie szkoły;
- dbałość o zdrowie i przestrzeganie higieny osobistej (zakaz palenia papierosów, picia alkoholu, zażywania narkotyków);
- przestrzeganie zasad kultury osobistej (szacunek dla innych osób, nieznęcanie się nad słabszymi uczniami, unikanie wulgaryzmów);
- przestrzeganie prawa zawartego w statucie, zarządzeń dyrektora oraz wykonywanie poleceń nauczycieli;
- inne obowiązki, m.in. obowiązek noszenia mundurków (jeśli został wprowadzony), obowiązek adekwatnego usprawiedliwiania nieobecności na lekcjach, zakaz korzystania z telefonów komórkowych na lekcjach.